یک دنیا شگفتى در یک پرنده كوچک

اگر او را در تونلى تاریک و باریک و پر پیچ و خم كه آن را به دوده آغشته باشند رها سازند از تمام پیچ و خم ها مى گذرد بدون این كه حتّى یك بار به دیوار تونل برخورد كند و ذره اى دوده روى بال او بنشیند. این وضع عجیب خفاش معلول خاصیّتى در وجود او است شبیه خاصیّتِ رادار.

نگاهى به آسمان تیره شب مى دوزیم یك پرنده استثنایى را در لابه لاى پرده هاى ظلمت همچون شبح اسرارآمیزى مى بینیم كه با شجاعت تمام به هر سو براى پیدا كردن طعمه خویش در پرواز است.

این پرنده همان «شب پره یا خفاش» است كه همه چیزش عجیب است امّا پروازش در دل تاریكى شب از همه عجیب تر.

حركت سریع خفاش در تاریكى شب بدون برخورد به مانع، به قدرى شگفت انگیز است كه هر قدر درباره آن مطالعه شود اسرار تازه اى از این پرنده اسرارآمیز به دست مى آید.

این پرنده در میان تاریكى با همان سرعت و شجاعتى حركت مى كند كه كبوتر تند پرواز در دل آفتاب و مسلماً اگر وسیله اى براى اطلاع از وجود موانع نداشت خیلى دست به عصا حركت مى كرد.

اگر او را در تونلى تاریك و باریك و پر پیچ و خم كه آن را به دوده آغشته باشند رها سازند از تمام پیچ و خم ها مى گذرد بدون این كه حتّى یك بار به دیوار تونل برخورد كند و ذره اى دوده روى بال او بنشیند. این وضع عجیب خفاش معلول خاصیّتى در وجود او است شبیه خاصیّتِ رادار.

دانشمندان مى گویند در وجود این پرنده كوچك دستگاهى شبیه رادار وجود دارد، به این نشان كه اگر آن را در اطاقى به پرواز در آوریم و در همان لحظه میكروفونى كه امواج ماوراءِ صوت را به امواج قابل شنیدن تبدیل مى كند، به كار اندازیم، همهمه گوشخراشى در اطاق به راه خواهد افتاد و در هر ثانیه 30 الى 60 مرتبه امواج ماوراء صوت از خفاش شنیده مى شود.

ولى این سۆال پیش مى آید كه این امواج به وسیله كدام عضو خفاش به وجود مى آید یعنى دستگاه فرستنده او كدام و دستگاه گیرنده او كدام است؟

دانشمندان در پاسخ این سۆال مى گویند: «این امواج به وسیله عضلات نیرومند حنجره خفاش ایجاد و از طریق سوراخ هاى بینى او بیرون فرستاده مى شود، و گوش بزرگ او دستگاه گیرنده امواجى است كه باز مى گردد» .

پس خفّاش در روز پلك‏ها را بر سیاهى دیده‏ ها اندازد، و شب را چونان چراغى بر مى‏ گزیند، كه در پرتو تاریكى آن روزى خود را جستجو مى ‏كند، و سیاهى شب دیده ‏هاى او را نمى ‏بندد، و به خاطر تاریكى زیاد، از حركت و تلاش باز نمى ‏ماند. آنگاه كه خورشید پرده از رخ بیفكند، و سپیده صبحگاهان بدمد، و لانه تنگ سوسمارها از روشنى آن روشن گردد، شب پره، پلك‏ها را بر هم نهد، و بر آنچه در تاریكى شب به دست آورده قناعت كند

بنابراین خفاش در سیر و سیاحت شبانه خود مدیون گوش هاى خود است و یك دانشمند روسى به نام «ژورین» با تجربیاتى ثابت كرده كه اگر گوش هاى خفاش را بردارند نمى تواند بدون برخورد به مانع در تاریكى پرواز كند. در حالى كه اگر چشم او را به كلّى بردارند حركت او با كمال مهارت انجام خواهد یافت؛ یعنى خفاش با گوش خود مى بیند! نه با چشم خود! و این چیز عجیبى است. (دقّت كنید)

شگفتی های خفاش در نهج البلاغه

امام علی علیه السلام ضمن خطبه 155نهج البلاغه به شگفتی های آفرینش خفاش اشاره کرده می فرماید :

«از زیبایى ‏هاى صنعت پروردگارى، و شگفتى ‏هاى آفرینش او، همان اسرار پیچیده حكیمانه در آفریدن خفّاشان است، روشنى روز كه همه چیز را مى ‏گشاید چشمانشان را مى ‏بندد، و تاریكى شب كه هر چیز را به خواب فرو مى‏ برد، چشمان آنها را باز مى ‏كند، چگونه چشمان خفّاش كم بین است كه نتواند از نور آفتاب درخشنده روشنى گیرد نورى كه با آن راه‏ هاى زندگى خود را بیابد، و در پرتو آشكار خورشید خود را به جاهایى رساند كه مى‏ خواهد، روشنى آفتاب خفّاش را از رفتن در تراكم نورهاى تابنده‏اش باز مى‏ دارد، و در خلوتگاه ‏هاى تاریك پنهان مى ‏سازد، كه از حركت در نور درخشان ناتوان است،پس خفّاش در روز پلك‏ها را بر سیاهى دیده‏ ها اندازد، و شب را چونان چراغى بر مى‏ گزیند، كه در پرتو تاریكى آن روزى خود را جستجو مى ‏كند، و سیاهى شب دیده ‏هاى او را نمى ‏بندد، و به خاطر تاریكى زیاد، از حركت و تلاش باز نمى ‏ماند. آنگاه كه خورشید پرده از رخ بیفكند، و سپیده صبحگاهان بدمد، و لانه تنگ سوسمارها از روشنى آن روشن گردد، شب پره، پلك‏ها را بر هم نهد، و بر آنچه در تاریكى شب به دست آورده قناعت كند.

خفاش در سیر و سیاحت شبانه خود مدیون گوش هاى خود است و یك دانشمند روسى به نام «ژورین» با تجربیاتى ثابت كرده كه اگر گوش هاى خفاش را بردارند نمى تواند بدون برخورد به مانع در تاریكى پرواز كند. در حالى كه اگر چشم او را به كلّى بردارند حركت او با كمال مهارت انجام خواهد یافت؛ یعنى خفاش با گوش خود مى بیند! نه با چشم خود! و این چیز عجیبى است

 پاك و منزّه است خدایى كه شب را براى خفّاشان چونان روز روشن و مایه به دست آوردن روزى قرار داد، و روز را چونان شب تار مایه آرامش و استراحت آنها انتخاب فرمود، و بالهایى از گوشت براى پرواز، آنها آفرید، تا به هنگام نیاز به پرواز، از آن استفاده كنند، این بال‏ها، چونان لاله‏ هاى گوشند  بى‏ پر و رگ‏هاى اصلى، اما جاى رگ‏ها و نشانه‏ هاى آن را به خوبى مشاهده خواهى كرد. براى شب پره‏ ها دو بال قرار داد، نه آنقدر نازك كه در هم بشكند، و نه چندان محكم كه سنگینى كند، پرواز مى ‏كنند در حالى كه فرزندانشان به آنها چسبیده و به مادر پناه برده ‏اند، اگر فرود آیند با مادر فرود مى ‏آیند، و اگر بالا روند با مادر اوج مى ‏گیرند، از مادرانشان جدا نمى‏ شوند تا آن هنگام كه اندام جوجه نیرومند و بالها قدرت پرواز كردن پیدا كند، و بداند كه راه زندگى كردن كدام است و مصالح خویش را بشناسد پس پاك و منزّه است پدید آورنده هر چیزى كه بدون هیچ الگویى باقى مانده از دیگرى، همه چیز را آفرید. » 

ویژگی خاص «آیة‌الکرسی» مبنی بر «غرر الآیات» بودن
«غرر» جمع غرّه و به معنای درخشندگی و برجستگی است که معمولاً در لغت نیز به سفیدی موجود در پیشانی گاو و یا گوساله به دلیل دورنمای خاص آن، غره گفته می‌شود.
هر آیه‌ای از آیات قرآن، شأن و منزلت خاص خودش را دارد که با این شأن و جلالت از دیگر آیات ممتاز می‌شود اما برخی آیات، درخشش، برجستگی، نقش کلیدی و زیربنایی ویژه‌ای دارد از این رو به آیاتی که این درخشندگی و این برجستگی را دارد غرر آیات گفته می‌شود.
بیان معیارهای «غرر الآیات»
کلیدی بودن آیات قرآن، آن آیات کلیدی که دیگر معارف به آن برمی‌گردد، می‌تواند راهگشای فهم بسیاری از آیات و روایات معصومان باشد. همچنین اتقان و استحکام، جمع بین برهان و عرفان، علو متن و متین بودن آن و محتوای بسیار در یک متن کوتاه که به لحاظ ادبی آن را ایجاز اعجاب‌انگیز می‌گویند از جمله خصایص ممتاز آیة‌الکرسی به شمار می‌رود.
مهم‌ترین ویژگی «آیة‌الکرسی»
مهم‌ترین ویژگی «آیة‌الکرسی» از نظر مرحوم علامه طباطبایی (ره) بحث توحیدی آن می‌باشد. ایشان آیات «غرر» را از آیاتی بر می‌شمرد که توحیدی است به دلیل اینکه همه مسائل اسلامی و قرآنی اعم از عقاید، اخلاق، احکام و حقوق به نوعی به توحید باز می‌گردد.
آنچه در روایت اخیر وجود دارد این نکته را می‌رساند که «آیة‌الکرسی» یکی از آن گنجینه‌ها و خزینه‌های الهی است که بحث توحیدی یعنی معرفی خود خدا و توحید صفاتی را به نحو احسن بیان می‌کند
«آیة‌الکرسی» سرور تمام قرآن و معارف دینی است
توحید، زیربنای تمام معارف و اعمال شایسته است، بنابراین بیشترین آیات کلیدی، آیات توحیدی است شاید بتوان گفت علامه طباطبایی غالب آیات توحیدی و برجسته را غرر آیات می‌داند از این رو شاگرد ایشان علامه جوادی آملی یک توسعه‌ای در غرر آیات داده‌اند.
چرا مرحوم علامه طباطبایی، آیة‌الکرسی را سید و غرر آیات برشمرده است؟
سخنی از امام صادق (علیه السلام) است که می‌فرمایند : «ابوذر از پیامبر (صلی الله علیه وآله) پرسید از میان آیاتی که بر شما نازل شد، کدام یک از همه برتر است حضرت فرمودند: «آیة‌الکرسی» ، همچنین از امام علی (علیه السلام) روایت شده است که می‌فرمایند: «بارها شنیده‌ام که حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) می‌فرمودند :« سیدالکلام القرآن آقای تمام سخنان، قرآن است و آقای تمام قرآن سوره مبارکه بقره و آقای سوره بقره و معارف قرآن «آیة‌الکرسی» است .»
لذا این روایات باعث می‌شود «آیة‌الکرسی» غرر نامیده شود.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در ذیل همین حدیث به حضرت امیر (علیه السلام) فرمودند: یا علی (علیه السلام) در آیة‌الکرسی 50 کلمه است که در هر کلمه‌ای از آن برکتی وجود دارد.
در روایت دیگری از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) سۆال شد کدام آیه اعظم آیات قرآن است شروع به خواندن آیة‌الکرسی کردند و فرمودند: «اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ یُحِیطُونَ به شیءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ به ما شَاء وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ یَۆُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ».
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) در ذیل همین حدیث به حضرت امیر (علیه السلام) فرمودند: یا علی (علیه السلام) در آیة‌الکرسی 50 کلمه است که در هر کلمه‌ای از آن برکتی وجود دارد
عالی‌ترین اسامی خداوند در «آیة‌الکرسی» نهفته است
در میان روایات، روایات بسیار زیبایی هست که از آن‌ها نیز به غرر روایات یاد می‌شود. در صفحه 360 کتاب «مجمع‌البیان» روایتی از امام باقر (علیه السلام) آمده است که می‌فرمایند: «ان لکل شیء ذروة و ذروة القرآن آیةالکرسی»؛ هر چیزی اوج و قله‌ای دارد که اوج قرآن کریم «آیة‌الکرسی» است، البته جنبه توحیدی آیة‌الکرسی بسیار مهم است. در «آیةالکرسی» عالی‌ترین اسماء حسنا الهی از جمله؛ حی، قیوم، العلی، العظیم و مانند آن وجود دارد.
آخرین نکته در خصوص غرر آیات بودن «آیة‌الکرسی»
آخرین نکته در خصوص غرر آیات بودن «آیة‌الکرسی» روایتی است که در آن علی علیه‌السلام می‌فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه وآله) به من خبر داد که» آیة‌الکرسی از گنج‌های زیر عرش پروردگار به ایشان عطا شده است که قبل از پیامبر (صلی الله علیه وآله) به هیچ کسی عطا نشده بود لذا این آیه از اختصاصات حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) و از گنجینه‌های زیر عرش پروردگار به شمار می‌رود.
اهمیت، عظمت و خواص آیة‌الکرسی
هر چه در عالم طبیعت است مسبوق به وجود غیر طبیعی آن در مخزن غیبی است و این نکته مهمی است که در آیه 21 سوره «حجر» آمده است «وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ»؛ هر چه در عالم وجود دارد گنجینه‌های آن در نزد خداست.
از این آیه شریفه فهمیده می‌شود هر چیزی نه تنها یک خزینه بلکه خزانه‌هایی دارد و این مسئله بیانگر آن است که خزانه‌های الهی متعدد هستند، همچنین آنچه در روایت اخیر وجود دارد این نکته را می‌رساند که «آیة‌الکرسی» یکی از آن گنجینه‌ها و خزینه‌های الهی است که بحث توحیدی یعنی معرفی خود خدا و توحید صفاتی را به نحو احسن بیان می‌کند.
«آیة‌الکرسی» اثر شفا و شفاعت دارد و می‌خواهد ما را با توحید ناب آشنا کند که اگر توحید در زندگی انسان سایه افکند بسیاری از مسائل دیگر حل خواهد شد چرا که بازگشت بسیاری از معارف و احکام دین به مسئله توحید است.

بر گرفته شده از مجله اینترنتی پی سی پارسی