فرهنگي تغييرات وتکنولوژي-ديني

تکنولوژي و تغييرات فرهنگي- ديني
مهري بهار
baharan١٢٣٤٥@yahoo.com ، استاديار گروه ارتباطات اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي، دانشگاه تهران
چکيده: اين مقاله ميزان تغييرات صورت گرفته در حوزه ديني و مراسم و رفتار ديني را در دوره جديد و با تاکيد بر نقش و
اثرگذاري تکنولوژي چون اتومبيل مورد تحليل قرار مي دهد. افراد جامعه ايراني تجربه خاص ديني به لحاظ ذهني و عيني در
سطح مناسک و مراسم ديني دارند كه حاصل اموخته ها و رفتار انها مي باشد. تغييرات ايجاد شده در اين تجربه طي يک دوره
تاريخي بيشتر نشان داده مي شود. در اينکه تغييرات چه ماهيتي دارند و چگونه صورت مي گيرند, توافق نظري وجود ندارد.
يكي از راههاي دست يابي به معناي نسبتا نزديک به يکديگر, تمرکز بر نقش تکنولوزي بر رفتار و مناسک ديني است. بدين
لحاظ مي توان مدعي شد بخشي ار تغييرات در اثر نفوذ تكنولوژي بر جامعه ديني و به خصوص مراسم فهميده مي شود. به
نظر مي رسد زندگي ديني و مراسم مذهبي بيش از گذشته در معرض نفوذ تکنولوزي و عوامل متفاوت ان قرار گرفته است.
مطالعه رابطه بين تکنولوژي و مراسم مذهبي از منظر مطالعات فرهنگي نيز مهم است. سوال ان است که چگونه مراسم ديني
با ورود تکنولوژي دچار تغييرات و دگرگوني هاي متعددي شده است؟ اين سوال به سوالهاي ديگري قابل تقسيم است. ايا
تکنولوژي مدرن مي تواند با نمادهاي مذهبي گذشته مراسم همذات پنداري نمايد و قادر باشد به عنوان يک محصول .مدرن
جانشين يک محصول فرهنگي و ديني قرار بگيرد؟ آيا تکنولوژي (با استفاده از علائم و نمادهاي ديني در قالب شعارها و
تصاوير) مي تواند در خدمت دين قرار گرفته و شيي چون ماشين جايگزين ديگر ابژه هاي ديگر شود؟ به نظر مي رسد يک
ابزار تکنولوژيکي مثل اتومبيل در عين حال که کارکرد اقتصادي دارد مي تواند به گونه اي موقتي با توجه به زمينه ها و
ظرفيتهاي متفاوت ان، کارکرد ديني نيز بيابد. به عبارتي توجه به وجه نمادين و توليد معناي جديد به لحاظ قرار گرفتن در
فضاي ديني مي تواند برخي از محصولات و کالاهاي عادي را به سوژه هاي نمادين تبديل سازد.
در بيان رابطه بين تكنولوژي و تغييرات ديني، ضمن اهميت دادن به مشاهده مشارکتي، از عکس برداري و نشانه شناسي
تصويري استفاده شده است. با فراهم نمودن تصاوير متعدد و تحليل نشانه شناسي از شيي مادي مثل اتومبيل و استفاده از آن
به عنوان نماد و نشانه ديني به تحليل پرداخته شده است. در اين راستا شعارهاي ديني (و احتمالا تبليغاتي) بر روي اتومبيل
به عنوان ابژه اي مادي که ظرفيت جانشيني نماد مذهبي در مراسم را دارا مي باشد، مورد توجه بوده است. جمع آوري داده
ها و مشاهدات انجام شده در سطح شهر تهران, مصرف نمادين از اتومبيل و انبوه مصداقهاي آن در مراسم ديني نشان مي
دهند که اگرچه اتومبيل ساخته طراحان، توليدکنندگان و دست اندرکاران تکنولوزي مدرن مي باشد، اما به سبب کارکرد هاي
متفاوتي که در حين مراسم ديني پيدا مي کند مي تواند موجب تقويت يک تجربه ديني جديد و ايجاد حس زيباشناختي در
مراسم نيز شود.
کليد واژه ها: دين, فرهنگ, تکنولوژي, تغييرات ديني, علائم و نشانه هاي ديني و اتومبيل.

بوی جان می آید اینک از نفس های بهار
دستهای پر گل اند این شاخه ها ، بهر نثار
با پیام دلکش ” نوروزتان پیروز باد ”
با سرود تازه ” هر روزتان نوروز باد ”
شهر سرشار است از لبخند ، از گل ، از امید
تا جهان باقی است این آئین جهان افروز باد . .

این عید پر از عطر دل انگیز خداست / سرشار ترین آینه ی خاطره هاست
نوروز خوشت همیشه رنگین با عشق / آراسته با دلی که همراه خداست . . .
عید نوروز بر شما مبارک

دستان پرنوازش بهار ، طبیعت خفته را از خواب بیدار می سازد
و زمین و درخت رازهای رنگارنگ و عطرآگین خویش را نثار نگاه ما می کنند.
در سال جدید خورشیدی
سبزی ، شادی ، کامیابی ، بهره وری ، اثربخشی فعالیتها و

بهروزیتان را از درگاه ایزد منان آرزومندم . . .