نشانه های ظهور

مقدمه:

ظهو منجی بشردر دوران آخر زمان باوری است قطعی وهمگانی.ادیان وشرایع توحیدی وغیر توحید ی ونیز بعضی ازمکاتب بشری نوید چنین  روزی را پیروان خیوش  داده اند.دراین  میان اسلام با مبانی نظری وعملی موضوع ضهو رابه صورت صحیح تبیین کرده وبا را هکار های مناسب ودر خور واژه انتظار ومنتظر مصلح ا در میان جوامع اسلامی تبیین کرده است.واژه مهدودیت و مهدی تبلو رفرهنگ وانتظار است که همه مسلمین اعم از شیعه واهل سنت در باور داشت آن اتفاق نظردارند از زمان ظهوراسلام پیامبر اکرم{ص}  واهل بیت {ع}  و صحابه ویاران ایشان عهده دار تبیین فرهنگ مهدویت بوده اند واین رسالت در هر عصری میان آنها ادامه پیدا کرده تا دوران غیبت کبرای امام زمان {ع}  که در این برهه مهم وحساس علما ومبلغان دینی مسئولیت  تبیین و تثبیت آن را به عهده گرفته ومردم را به فرا رسیدن  روزگار ظهور امیدوار میکنند.

ضرورت بیان نشانه های ظهور

هر مسئله ای که اهمیت و مقبولیت عمومی داشته باشد مخاطرات وتهدیدها نسبت به آن از ناهیه سود جویان وفرصت طلبان بیشتر خاهد شد از جمله این مسائل که دارای  شا خصه های جهانی وهمگانی است ظهور منجی است که به  منزله اعتقاد و باورعمودی در همه ادین مطرح شده است. طبیعی است افرادی که به دنبال منفعت وسودجویی فردی اند با آزمندی بسیار وبا ظاهر سازی فریبنده به اغفال مردم میپردازند تا به نیت سوء خود برسند.از اینر وبیان از نشان ها و علایم ظهور ضروری است ورهبران وبزرگان دین برا ی جلو گیری از این انحرافهاوکج روی ها وبرای حفظ باور های اصیل مردم باید منجی ومصلح آخر زمان را باتمام شاخصه ها وخصال معرفی نمایندوبرای ظهوروقیاماو نشانه هاوعلایمی رابین کنندتامردم در تمیز سره از ناسره در تحیر و تردید نمانند.از همین رودرروایات واحادیث بسیاری منجی آخر زمان (=حضرت {ع}وکیفیت ظهور او با تمام علایم ونشانه ها بیان شده است .در رویکرد کلی وکلان می توان نشانه ها وعلایم ظهور امام زمان {ع}رابه انواع مختلف تقسیم کرد که به یکایک آنها خواهیم پرداخت:

الف)نشانه ها ی عام وخاص            1-نشانه های عام:   آن دسته از نشانه ها وعلایمی که شاخصه های کلی وعمومی دارند یعنی درقالب پدیده خاص در برهه خاص ودر افراد خاصی متصف نشده اند«علایم عمومی» نامیده می شوند نظیر احادیث ورایاتی که از اهوال واوضاع مردمان آخر زمان خبر میدهند واز انحرافات وکج رویهایی که در آن دوره رخ میدهد سخن به میان آورده ان که در واقع نوعی بیان علایم ونشانه های ظهور امام زمان {ع}  است اما در قالب ومعیا رکلی وعمومی.«عن ا بن عباس عن رسول ا لله {ع}فی حدیث ان ا لله ا و حی الیه لیلت اسری به ان یو صی الی علی و اخبره با لا ئمت من ولده الی  ان قال و اخر رجل منهم یصلی عیسی ابن مریم خلفه یملا الا رض عد لا کما  ملئت جورا  و ظلما... فقلت الهی وسیدی متی یکون ذاک؟فا و حی الله عزو جل الی یکون ذالک اذا رفع العم وظهرالجهل وکثر القراء ت وقل العمل  وکثر القتل وقل الفقهاء والها دون  وکثر فقهاء الضلا لت والخونت ...  وکثر   الجور والفساد وظهر المنکر وامر امتک به ونهی عن المعروف....»ابن عباس میگوید «در شب معراج مطلبی به رسول اکرم {ص}وحی شده که باید به حضرت علی {ع}سفارش کند وبه او در مورد ائمه بعد ازآن حضرت که از فرزندانش  هستند خبر داد تا آنجا که فرمودند :آخرین آنهاـآ[ نشانه هایی دارد از جمله اینکه] عیسی بن مریم پشت سرش نماز میخواند زمین را پراز عدل وداد میکند  چنان چه پر از ظلم وجورشده باشد... عرض کردم :خداوندا آن کی خاهد شد؟ خداوند به من وحی کرد :هرگاه علم ازمیان برداشته شود وجهل ونادانی ظاهر شود قرائتهای [قرآن] زیاد اماعمل کم شود قتل وکشتار زیاد شودفقهاء وهدایت واقعی کم شوند علمای فاسق وخیانتکار زیاد شوند جور وفساد زیاد شود منکر ظاهر میشود امت توامر به منکر ونهی از معروف کنند....»  « صعصعة بن صوحان» -که از یاران آن حضرت بود –در باب دجلان و خروجش وپیرامون نشانه هایی از ظهور امام زمان {ع}چنین فرموده اند: 

«فان علا مة ذلکاذا امات الناس الصلا ة واضاعوا الا ما نة واتحلوا الکذب وا کلواذالربا واخذوا  الرشا وشیدوا   البونیان وبا عوا الدین با لدنیا واستعملوا السفهاء وشا وروا النساء وقطعوا  الارحام واتبعوا الا نواء واستخفوا با لدماء.... علامت  خروج قیام دجال زمانی است که مردم نماز راترک کنند [ودرمیان بمیرد] اما تنها را ضایع کنند دروغ گفتن را حلال شمارند ربا بخورند رشوه بگیرند ساختمان هارا محکم بسازند ودین رابه دنیا فروشند  مردمان کم عقل را بر کار ها گمارندزنان را در کارهای اجتمایی وشخصی طرف مشفرت قرار دهند قطع صلح ارحام کنند از هوا وهوس پیروزی کنندو[کشتار]وخون ریزی را کوچک شمارند....» 2-نشانه های خاص بعضی از نشلنه ها وعلایم ظهور به صورت خاص وبا شاخص های ویژه در افراد متعین تبلور می یابد مثلا در روایات بسیاری ذکر شده است که ظهور امام زمان (ع) در سال فرد ودر روز فرد تحقق پیدا خواهن کرد ظهور وخروج افراد یبه نام «دجال»و«سفیانی»که مظهرظلالت وگمراهی ونیز قیامی مثل یمانی وسید خراسانی که سنبل هدایت هستن جزءعلایم خاص شمرده میشود در احادیث با اسم ورسم وبا ویژگیهای مخصوصششان وارد شده است امام باقر (ع)فرمودند «تنزل الرایت السود التی تخرج من خراسان الی الکوفة فاذا ظهر المهدی بعث الیه بالبیعة»پرچم های سیاهی از ناهیه خراسن بیرون می آید وبه جانب کوفه به حرکت درمی آید پس چون مهدی ظاهر شود اینان وی رادعوت به بیعت میکنند ونیز امام باقر فرمود :   «برای مهدی مادو نشانه است که از هنگامی که خداوند آسمان ها وزمین را خلق  فرمود سابقه ندارد:خسوف در شب اول ماه رمضان وکسوف در نیمه ی همان ماهواین دو از زمانی که خداوند آسمان هاوزمین را خلق کرده است [این چنین ] وجد نداشته است »  در روایات فوق نشانه ها و علایم  خاصی برای ظهور امام زمان (ع)تعیین شده است

ب)نشانه های حتمی وغیر حتمی

1-نشانه های حتمی

علایم ونشانه هایی که به طور قطع قبل از ظهور حضرت رخ خواهند داد ودر واقع هیچ گونه قید وشرطی در ایجاد ان ها لحاظ نشده است  علایم حتمی نامیده میشوند وشا ید بتوان گفت که ادعای ظهور قبل از تحقق ان ها کذب و دروغ است امام سجاد (ع)فرمود :  ان امر القائم حتم من الله وامر السفیانی حتم من الله ولا یکون قاعم الا بسفیا نی )ظهور قائم از ناحیه خداوند قطعی وخروج سفیانی نیز از جانب خداوند قطعی است و قائمی جز با سفیانی وجود ندارد . امام صادق (ع) فرمود : والیمانی من المحتوم  {قیام } یمانی از نشانه های حتمی است  . فضل بن شاذان از  ابی حمزه ثمالی نقل می کند :  قلت لابی جعفر خروج السفیانی من المحتوم ؟ قال نعم والندائ من المحتوم وطلوع الشمس من مغربها من المحتوم واختلاف بنی العباس فی الدوله من المحتوم وقتل النفس الزکیه محتوم وخروج القائم من ال محمد محتوم   به امام باقر (ع) عرض کردم  آیا خروج سفیانی حتمی است ؟ فرمودند آری صیحه اسمانی نیز از علایم حتمی است وطلوع خورشید از مغرب حتمی است  اختلاف بین بنی عباس در رابطه با حکومت حتمی است کشته شدن نفس زکیه حتمی است قیام  قائم آل محمد حتمی است

2-   نشانه های غیر حتمی

بعضی از نشانه های ظهور قبل از ظهور به طور مشروح رخ میدهند یعنی اگر مقتضی آنها  موجود و موانع مفقود باشد تحققشان حتمی خواهد بود در میان نشانه هاو علایم آنچه حتمی شمرده شده جزء محتومیات هستند وغیر از آنها که گروه بسیاری از علایم را تشکیل می دهند جزء علایم غیر حتمی شمرده می شوند

ج:  علایم با فاصله وبی فاصله

1- نشانه های نزدیک به وقت ظهور :

در بعضی از روایات تصریح شده که بعضی از علایم در سا ل ظهور امام زمان (ع)رخ می دهند یعنی قبل از ظهور ودر آستانه قیام حضرت مهدی (ع)این نشانه ها یکی پس از دیگری پدیدار شده به ظهور امام زمان  منتهی می شود . امام صادق (ع) فرمود   خروج الثلاثه الخراسانی والسفیانی والیمانی فی سنه واحد ه فی شهر واحد فی یوم واحد و لیس فیها رایه باهدی من رایه الیمانی یهدی الی الحق

خروج سه کس : قیام خراسانی و سفیانی ویمانی در یک سال ودر یک ماه ودر یک روز خواهد بود ودر این میان هیچ پرچمی به اندازه پرچم یمانی به حق دعوت نمی کند امام باقر (ع) فرمود :

لیس بین قیام القائم وقتل النفس الزکیه اکثرمن خمس عشر لیله بین ظهور مهدی (ع)و کشته شدن نفس زکیه بیش از پانزده شب فاصله نیست

2- علایمی که با ظهور فاصله زمانی دارد :

بعضی از نشانه ها و علایم در بستر تاریخ با فاصله بسیاری با وقت ظهور تحقق می یابد حتی بعضی بعد از تولد وقبل از ظهور با فاصله زیاد تحقق  پیدا کرده وخواهند کرد چنان چه شماری از ان ها همچون از هم گسستن بنی امیه و بنی عباس  خروج ابومسلم خراسانی  اختلاف بین مسلمانان و... اتفاق افتاده است . د ) علایم زمینی و آسمانی

1-علایم طبیعی وزمینی

در میان نشانه هاو علایم ظهور غالب آنها نشانه های طبیعی و زمینی اند و هر کدام در تثبیت حقانیت ظهور و قیام حضرت مهدی (ع)نقش اساسی دارند  .امام علی (ع)فرمود :

ویخرج رجل من اهل بیتی فی الحرام فیبلغ السفیانی فیبعث الیه جندا من جنده فیهز مهم فیسیر الیه السفیانی بمن معه حتی اذا جاوزوا ببیداء من الارض خسف بهم  فلا ینجوا منهم  الاالمخبر  انهم  }مردی از خاندان من  در سرزمین حرم قیام میکند پس خبر خروج وی به سفیانی میرسد وی سپاهی از لشکریان  خود را برای جنگ  به سوی او  می فرستد ن را و آنان را شکست می دهد انگاه خود سفیانی با همرا هانش ب جنگ وی میروند و چون از سرزمین بیداء می گذرند زمین آنان را فرو می بر دوجز یک نفر خبر آنان را می آورد کسی از آنان نجات نمی یابد  نشانه های بی نظیرفرو رفتن  سفیانی دربیداء  قیام یمانی خراسانی سفیانی دجال قتل نفس زکیه جنگ های خونین وغیره ...ازجمله علایم زمینی وطبیعی هستند  علا یم آسمانی نیز در زمان حضور حضرت رخ خواهند داد تا مردم بهتر رهبر ومصلح آسمانی را شناخته ودر راستای تحقق  رسالت واهداف او مشارکت کنند مانند:

صیحه آسمانی

امام صادق (ع) فرمود : «اذا نادی مناد من السماء ان الحق فی آل محمد فعند ذلک یظهر المهدی علی افواه الناس ویشربون حبه ولا یکون لهم زکر غیره » هر گاه گوینده ای از آسمان ندا دهد حق با اولاد محمد (ص) است درهنگام ظهور مهدی(ع) به سر زبان ها می افتد وهمه [شراب]دوستی او می نوشد  و غیر ازاو را یاد نمی کنند

-کسوف

امام صادق فرمود«علامته خروج المهدی کسوف الشمس  فی شهر رمضان فی ثلاث عشرة منه» نشانه ظهور مهدی (ع) کسوف خورشید در ماه مبارک رمضان است [و وقت کسوف]سیزدهم یا چهار دهم ماه رمضان خواهند بود

 خروج یمانی

رسول اکرم صلّی الله علیه و آله می فرماید:

"سه پرچم در یک سال و یک ماه و یک روز خروج می کند: سفیانی، خراسانی و یمانی، که در  میان آن ها خالص تر از پرچم یمانی نیست. او مردم را به سوی حق فرا می خواند."(الارشاد: شیخ مفید، ص339* بحارالانوار: علّامه مجلسی، ج52: ص210)

امام باقر علیه السّلام می فرماید:

"خروج سفیانی و یمانی و خراسانی در یک سال و یک ماه و یک روز است که ترتیب آن ها به سان رشته ای از مهره است که پی در پی واقع شده باشد. پریشانی و سختی از هر سو سر بر می دارد. وای بر کسی که با آن ها به مخالفت برخیزد. در میان درفش ها درفشی هدایت کننده تر از درفش یمانی یافت نمی شود؛ چرا که درفش حق است و شما را به سوی  صاحبتان هدایت می کند.

آنگاه که یمانی قیام کند فروش اسلحه به مردم حرام است. و آنگاه که خروج کند به سوی او بشتاب که درفش هدایت است و بر هیچ مسلمانی سرپیچی از آن روا نیست. اگر کسی سرپیچی کند از اهل آتش خواهد بود؛ زیرا که او مردم را به راه حق دعوت می کند."(کتاب الغیبه: نعمانی، ص135* کتاب الغیبه: شیخ طوسی، ص271* الزام الناصب: حائری، ص184* بشاره الاسلام: کاظمی، ص93* بحارالانوار: علّامه مجلسی، ج52: ص210 و 232* منتخب الاثر: صافی، ص456.)

و خاستگاه خروج یمانی سرزمین یمن است. امام باقر علیه السّلام می فرمایند:

"سفیانی از شام و یمانی از یمن خروج می کند."(الزام الناصب: حائری، ص67* بشاره الاسلام: کاظمی، ص100)

که خروج این دو خیلی سریع و به دنبال هم می باشد، یعنی در ماه رجب المرجّب. امام صادق علیه السّلام می فرمایند:

"خروج یمانی و سفیانی همانند دو اسب مسابقه است که همزمان با هم و به دنبال یکدیگر است.

      آن دسته از نشانه‏ها و علایمی كه شاخصه‏های كلی و عمومی دارند یعنی در قالب پدیده خاص، در برهه خاص و در افراد خاصی متصف نشده‏اند، «علایم عمومی» نامیده می‏شوند؛ نظیر احادیث و روایاتی كه از احوال و اوضاع مردمان آخر زمان خبر می‏دهند و از انحرافات و كج رویهایی كه در آن دوره رخ می‏دهد سخن به میان آورده‏اند كه در واقع، نوعی بیان علایم و نشانه‏های ظهور امام زمان علیه‏السلام است، امّا در قالب و معیار كلی و عمومی.
ظهور و خروج افرادی به نام «دجال» و «سفیانی» كه مظهر ضلالت و گمراهی و نیز قیام افرادی مثل یمانی و سید خراسانی كه سنبل هدایت هستند جزء علایم خاص شمرده می‏شود و در احادیث، با اسم و رسم و با ویژگیهای مخصوصشان وارد شده است.

«عَنْ اِبْنِ عَباس عَنْ رَسُولِ اللّه‏ِ صلی‏الله‏علیه‏و‏آله : فِی حَدیثٍ اَنَّ اللّه‏َ اَوْحی اِلَیهِ لَیْلَةً اَسْری بِهِ اَنْ یُوصِیَ اِلی عَلِیِّ وَاَخْبَرَهُ بِالْأَئِمّةِ مِنْ وُلْدِهِ اِلی اَنْ قالَ وَآخِرُ رَجُلٍ مِنْهُمْ یُصَلّی عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ خَلْفَهُ یَمْلأُ الاَْرْضَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَورا وَظُلْما... فَقُلْتُ اِلهی وَسَیِّدی مَتی یَكُوُنُ ذاكَ؟ فَاَوْحَی اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیَّ: یَكُوُنُ ذالِكَ اِذا رُفِعَ الْعِلْمُ وَظَهَرَ الْجَهْلُ وَكَثُرَ القِراءَةُ وَقَلَّ الْعَمَلُ وَكَثُرَ الْقَتْلُ وَقَلَّ الْفُقَهاء وَالْهادُونَ وَكَثُرَ فُقَهاءُ الضَّلالةِ وَالْخَوْنَةِ... وَكَثُرَ الْجَورُ وَالْفَسادُ وَظَهَرَ الْمُنْكَرُ وَاَمَرَ اُمّتُكَ بِهِ وَنَهی عَنِ الْمَعْروُفِ...؛1

علایمی كه به طور قطع قبل از ظهور حضرت، رخ خواهند

” علایم و نشانه‏هایی كه به طور قطع قبل از ظهور حضرت، رخ خواهند داد و در واقع، هیچ گونه قید و شرطی در ایجاد آنها لحاظ نشده است علایم حتمی نامیده می‏شوند و شاید بتوان گفت كه ادعای ظهور قبل از تحقق آنها كذب و دروغ است. ... “